Bút danh Hàn Mặc Tử
Nguyễn Trọng Trí làm thơ từ năm 16 tuổi lấy hiệu là Phong Trần rồi Lệ Thanh. Đến năm 1936, khi chủ trương ra phụ trương báo Saigon mới đổi hiệu là Hàn Mạc Tử, sau ông lại đổi thành Hàn Mặc Tử. "Hàn Mạc Tử" nghĩa là chàng trai đứng sau bức rèm lạnh lẽo, trống trải. Sau đó bạn bè gợi ý ông nên vẽ thêm Mặt Trăng khuyết vào bức rèm lạnh lẽo để lột tả cái cô đơn của con người trước thiên nhiên, vạn vật. "Mặt Trăng khuyết" đã được "đặt vào" chữ "Mạc" thành ra chữ "Mặc". Hàn Mặc Tử có nghĩa là "chàng trai bút nghiên".
Những mối tình
1. Mối tình đầu ít ai biết của Hàn Mặc Tử gắn liền với một cô gái Huế có cái tên rất mộc mạc: Trà. Nàng Trà là con gái út người cậu họ của Hàn Mặc Tử. Lần đầu gặp Trà, Hàn Mặc Tử ấp a ấp úng không biết xưng là gì vì Trà hơn tuổi. Họ xích lại gần nhau hơn nhờ nàng dịu dàng, tự nhiên bắt chuyện và hai người có cùng sở thích thơ văn, viết báo.
Theo lời ông Nguyễn Bá Tín - em trai Hàn Mặc Tử, mối tình với người đẹp tên Trà là mối tình yên lặng nhất trong cuộc đời ngắn ngủi của chàng thi sĩ này. Nếu như những mối tình sau này đều được "giải tỏa" bằng thơ thì với nàng Trà, Hàn Mặc Tử không làm nổi một câu thơ để tỏ tình, thành ra tình yêu của chàng thi sĩ đa tình càng thổn thức.
Cho đến một ngày, một người chị họ đột ngột vào thăm nhà chàng, kể lể về đám cưới của Trà và bày tỏ nỗi tiếc nuối vì Trà rất dễ thương, thùy mị và ưng Hàn Mặc Tử nhưng chàng đã không "nói một tiếng". Vậy là mối tình đầu tan vỡ trong lặng lẽ, để lại những hối hận, tiếc thương.
Chàng thi sĩ tài hoa, bạc mệnh (Ảnh: Internet).
2. Mối tình trong sáng và được nhắc đến nhiều nhất của Hàn Mặc Tử lại là người con gái Huế có cái tên rất đẹp: Hoàng Cúc. Năm 1933, khi đang làm việc tại Quy Nhơn, Bình Định, Hàn Mặc Tử đã có dịp quen biết với Hoàng Cúc - một cô gái gốc Huế, qua một người em con chú con bác của nàng. Ngay từ cái nhìn đầu tiên, Hàn Mặc Tử đã đem lòng yêu say cô gái có tâm hồn văn chương giống mình. Chàng từng sáng tác bài thơ "Hồn cúc" để bày tỏ tình yêu của mình qua những vần thơ như: "Bấy lâu sát ngõ, chẳng ngăn tường/Không dám sờ tay sợ lấm hương/Xiêm áo đêm nay tề chỉnh quá/Muốn ôm hồn cúc ở trong sương".
Tuy nhiên, vốn là một cô gái kín đáo nên bề ngoài, Hoàng Cúc với Hàn Mặc Tử như hai phương trời xa lạ. Tình yêu của chàng trai đa tình cứ thế âm thầm lặng lẽ trôi qua mà không được đáp lại. Sau nhiều lần vào Sài Gòn rồi trở lại mảnh đất Quy Nhơn, tình yêu ấy không hề phai nhạt mà càng nồng nàn hơn xưa. Chỉ có điều nó là thứ tình yêu đơn phương từ phía Hàn Mặc Tử. Để rồi, khi Hoàng Cúc theo cha về Vĩ Dạ ẩn cư làm tu sĩ, Hàn Mặc Tử đã coi nàng như đã đi lấy chồng và ôm nỗi đau tuyệt vọng vì tình yêu tan vỡ.
Thấy vậy, người em của Hoàng Cúc đã viết thư về cho nàng thông báo tin Hàn Mặc Tử mắc bệnh nan y và khuyên nàng nên viết thư an ủi người đã hết lòng yêu thương nàng. Đáp lại, Hoàng Cúc chỉ gửi cho Hàn Mặc Tử một bức ảnh phong cảnh có mây, nước, có chiếc đò ngang và cô gái chèo đò. Đó chính là cội nguồn cảm hứng của bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ nổi tiếng. Mối tình với cô gái Huế đẹp, trong sáng nhưng đượm buồn đã khép lại trong cuộc đời chàng thi sĩ đa tình như thế.
Mối tình trong sáng và được nhắc đến nhiều nhất của Hàn Mặc Tử gắn liền với Hoàng Cúc (Ảnh: Internet).
3. Mối tình da diết nhất trong cuộc chàng thi sĩ đa tình gắn liền với cái tên Mộng Cầm (quê ở Phan Thiết, Bình Thuận). Từ một người hâm mộ tài năng của Hàn Mặc Tử, giữa hai người đã nảy sinh tình cảm qua các bức thư bàn chuyện thơ văn. Khi vào Sài Gòn làm báo, Hàn Mặc Tử cũng nhiều lần bắt xe về Phan Thiết gặp Mộng Cầm. Và mối tình này đã để lại nhiều kỉ niệm khó phai ở các địa danh như Mũi Né, Lầu Ông Hoàng...
Nếu các mối tình trước của Hàn Mặc Tử là tình yêu đơn phương không được đáp lại thì lần này, Mộng Cầm đã chủ động bày tỏ tình cảm và nguyện làm người "nâng khăn sửa túi" cho Hàn Mặc Tử. Hai người đã trải qua những ngày tháng hạnh phúc và tràn đầy hy vọng. Song chính Mộng Cầm đã gieo rắc vào lòng chàng trai đa sầu đa cảm này nỗi đau khôn nguôi khi quyết định lấy chồng giữa lúc thi sĩ lâm bệnh nặng. Nỗi đau về thể xác cùng với nỗi tuyệt vọng vì bị phụ tình đã khiến Hàn Mặc Tử rơi vào tâm trạng uất hận: "Làm sao giết được người trong mộng/Để trả thù duyên kiếp phũ phàng".
4. Chính trong lúc đau đớn, tuyệt vọng nhất, bóng hồng tiếp theo đã bước vào cuộc đời Hàn Mặc Tử, nàng tên Mai Đình, người ta gọi ấy là "tình văn chương". Xét về nhan sắc, vóc dáng mộc mạc, chân quê và nhỏ bé của Mai Đình thua xa vẻ đài các của Mộng Cầm hay nét yểu điệu lạnh lùng của Hoàng Cúc. Hai người quen nhau qua một người bạn văn của Hàn Mặc Tử. Năm 1937, Mai Đình đã chủ động đến Quy Nhơn tìm gặp người trong mộng.
Mộng Cầm, Mai Đình, Ngọc Sương lúc còn trẻ (Ảnh: Internet)
Lúc ấy, Hàn Mặc Tử rất mặc cảm vì đang mang bệnh nặng nên không chịu gặp mặt. Nhưng càng như thế, Mai Đình càng thương xót hơn, nàng nói muốn chia sẻ bớt nỗi đau khổ của thi sĩ đa tình. Cảm kích trước tấm chân tình của người con gái này, song Hàn Mặc Tử vẫn cho rằng chuyện tình của họ sẽ chẳng có kết quả gì. Về sau, chứng kiến sự hy sinh và tình yêu lớn lao của Mai Tình, Hàn Mặc Tử mới đáp lại tình cảm của nàng.
Tuyển tập thơ nổi bật
Đây Thôn Vĩ Dạ (Hàn Mặc Tử)
Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên.
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
Gió theo lối gió, mây đường mây,
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay…
Thuyền ai đậu bến sông Trăng đó,
Có chở trăng về kịp tối nay?
Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra…
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
Những Giọt Lệ (Hàn Mặc Tử)
Trời hỡi, bao giờ tôi chết đi?
Bao giờ tôi hết được yêu vì,
Bao giờ mặt nhật tan thành máu
Và khối lòng tôi cứng tựa si?
Họ đã xa rồi khôn níu lại,
Lòng thương chưa đã, mến chưa bưa…
Người đi, một nửa hồn tôi mất,
Một nửa hồn tôi bỗng dại khờ.
Tôi vẫn còn đây hay ở đâu?
Ai đem tôi bỏ dưới trời sâu?
Sao bông phượng nở trong màu huyết,
Nhỏ xuống lòng tôi những giọt châu?
Một nửa trăng
Hôm nay còn một nửa trăng thôi
Một nửa trăng ai cắn vỡ rồi!
Ta nhớ mình xa thương đứt ruột!
Gió làm nên tội buổi chia phôi!
Anh Điên
Anh nằm ngoài sự thực
Em ngồi trong chiêm bao
Cách xa nhau biết mấy
Nhớ thương quá thì sao ?
Anh nuốt phứt hàng chữ
Anh cắn vỡ lời thơ
Anh cắn, cắn cắn cắn
Hơi thở đứt làm tư!
Em Điên
Em xé toang trong hơi gió
Em bóp nát tơ trăng
Em túm muôn trời lại
Em cắn vỡ hương ngàn…
Em cười thì sao rụng
Em khóc thì đá bay
Em nhớ chàng quá trí
Mà chàng vẫn không hay!